Het verhaal achter de platenhoes - Pictures at an exhibition (1971) - EMERSON, LAKE & PALMER
"Toeval heet een knipoog van God te zijn. Een goede kennis belde me of ik nog interesse had in een stapel klassieke LP's van een concertpianist die overleden was. Toen ik door het huis van de overleden pianist rondliep leek het wel of zijn geest er nog rondzwierf. De LP-collectie was uniek. Toeval of niet, maar opeens viel mijn oog een oude LP uit 1955 'Pictures at an Exhibition' van de Russische componist Moussorgsky, uitgevoerd door pianist Eugene Malinin. De hoes leek wel heel sterk op de hoes van de LP van Emerson Lake & Palmer (ELP) met dezelfde titel. Nu wist ik wel dat de muziek van deze LP van ELP gebaseerd was op het werk van componist Moussorgsky. Maar deze vergelijking met de platenhoes had ik nooit verwacht. De LP van ELP roept veel herinneringen op. Mijn broer bracht de LP in 1971 mee naar huis. Eindeloos hoorde ik de openingstune 'Promenade' die dan later overging in scheurende synthesizer- en orgelgeluiden. In de hoes en het verhaal erachter had ik toen echter geen belangstelling.
Modest Moussorgsky was een Russische componist geboren in 1839. Hij behoorde tot de groep kunstenaars 'Het machtige hoopje'. Deze groep zette zich in voor pure Russische muziek gebaseerd op volksliedjes. Zijn vriend Victor Hartmann, een Russische architect en kunstschilder, overleed in 1873. Zijn dood op jeugdige leeftijd was een grote schok voor Moussorgsky, die besloot ter nagedachtenis zijn vriend te eren met een compositie. De inspiratie hiertoe deed hij op op een tentoonstelling van de schilderwerken van Hartmann in St. Petersburg. Moussorgsky koos tien van de markantste schilderijen en componeerde voor ieder schilderij een pianostuk. Onderling werden deze stukken verbonden door een tussenspel, dat hij 'Promenades' noemde. Deze hebben hetzelfde thema, maar geven de wisselende stemming van Moussorgsky weer, terwijl hij van schilderij tot schilderij wandelt. Moussorgsky werd er niet rijk van. Zijn leven raakte snel in verval door de Russische wodka. Op 42-jarige leeftijd overleed hij eenzaam en arm in St.Peterburg. Pas veel later bewerkten verschillende componisten en muzikanten zijn 'Pictures'. Het stuk werd in 1922 beroemd door de bewerking van de Franse componist Ravel. En toetsenist Keith Emerson maakte het muziekstuk wereldberoemd onder de progrockliefhebbers. Het is één van de klassiekers geworden van EL & P.
Er zijn meerdere progrockmuzikanten die een link maken naar de klassieke muziek. Keith Emerson nam hierin het voortouw. Met the Nice heeft hij verschillende stukken van Tsjaikovski bewerkt.
Rick Wakeman van Yes 'leende' Griegs 'Peer Gynts Suite' op zijn solo LP. 'Journey to the Centre of the Earth. En op 'Fragile' van Yes bewerkte hij de 4de symfonie van Brahms. Leuk detail hiervan is dat er een aantal mispersingen zijn van een Duitse persing zijn waar de titel 'Cans en Beans' wordt genoemd in plaats van Cans and Brahms. En in de jaren tachtig gebruikte frontman Mark Hollis van de muziekband Talk Talk melodieën van Debussy.
Terug naar de hoes van Emerson Lake & Palmer. Op de buitenkant zijn de schilderijen wit en op de binnenkant zijn ze ingetekend door een goede vriend en van de driebandleden, illustrator William Neal. Hij maakte al eerder de ontwerpen voor de hoezen van Emerson Lake & Palmer. De titel van de schilderijen zijn wel hetzelfde als van Hartmann, zoals 'The great Gates of Kiev', The Curse of Baba Yaga en The Gnome. ?Waarom de originele schilderijen van Hartmann niet op de binnenkant staan is me niet duidelijk geworden. Ik vermoed dat dit met copyright heeft te maken. En of Keith Emerson en William Neal de hoes uit 1955 kenden, heb ik ook niet kunnen achterhalen. Houd het maar op toeval, de knipoog van God. Of van de overleden pianist, dat maakt mij niet uit. Ik heb er weer een prachtige collectie bij en ga me helemaal verdiepen in de relatie tussen progrockmuziek en klassieke symphonische werken."
Door Gerrit-Jan Vrielink
Met dank aan Simon Gibling en concertpianist Piet Veenstra ?